آموزش صفحه آرایی در نرم‌افزار Word

فصل ششم: سرصفحه و پاصفحه Header & Footer

عنوان کتاب، نام نویسنده، نام فصل و شماره صفحه معمولا در تمامی صفحات کتاب تکرار می‌شوند. از این میان شماره صفحه و یک یا دو مورد از عنوان و نویسنده و فصل انتخاب می‌شوند. عنوان کتاب معمولا در صفحه زوج و نام فصل یا بخش در صفحه فرد آورده می‌شود نام فصل یا بخش مهمتر است، بهرحال می‌دانید در حال مطالعه چه کتابی هستید. اگر نام کتاب و نام نویسنده در سرصفحه می‌آید بهتر است نام کتاب در صفحه فرد باشد. سرصفحه یا وسط چین می‌شود یا بصورت چپ و راست. در این حالت در صفحات زوج سرصفحه سمت راست و در صفحات فرد سمت چپ واقع می‌شوند. در انگلیسی دقیقا برعکس عمل می شود. متاسفانه بسیاری هستند که سمت سرصفحه یا پاصفحه را اشتباه انتخاب می‌کنند. بخاطر داشته باشید که غیر از حالت وسط چین، همیشه باید سمت لبه بیرونی کتاب تعریف شوند و اگر سمت عطف کتاب باشند فقط یک معنا دارد، آماتور بودن صفحه‌آرا.

عموما در پاصفحه فقط شماره صفحه ذکر می‌شود. اکثر کتاب‌ها فقط شامل سرصفحه هستند.



اکثرا در شروع هر فصل سرصفحه تعریف نمی‌شود. برای فعال کردن این حالت باید زمان تعریف سرصفحه گزینه مربط بآن را تیک بزنید: Different first page



برای درج یا ویرایش هدر و فوتر، از زبانه‌ی Insert و در گروه Header & Footer، یکی از گزینه‌های Header یا Footer را کلیک کنید تا منوی زیرین آن باز شود. اکنون می‌توانید یکی از قالب‌های از پیش آماده را استفاده کنید و یا با زدن گزینه Edit Header/Footer در انتهای منو، وارد حالت ویرایش سرصفحه و پاصفحه شوید. در حالت ویرایش هدر/فوتر، یک زبانه‌ی جدید به زبانه‌های بالای نرم‌افزار افزوده می‌شود، که ابزارهای مورد نیاز برای ویرایش هدر و فوتر را در اختیار شما قرار می‌دهد. شما می‌توانید با دوبار کلیک درمنتها الیه بالا یا پایین صفحات نیز وارد حالت ویرایش هدر/فوتر شوید.

در اکثر کتاب‌ها، صفحه‌ی اول هر فصل ساختار متفاوتی دارد و شماره صفحه‌ی آن یا درج نمی‌شود و یا در پاصفحه درج می‌شود. برای انجام این کارها، ابتدا به بخش Page Setup بر می‌گردیم. پنجره‌ی Page Setup را که در بخش ۲ توضیح دادیم، باز کنید. به زبانه‌ی Layout بروید و در بخش Headers and Footers، دو آیتم Different odd and even page و Different first page را تیک بزنید. اگر مشغول صفحه‌آرایی پایان‌نامه هستید و قرار است که پایان‌نامه به صورت پرینت یک رو صحافی شود، صفحات زوج و فرد یکسان خواهند بود و نباید Different odd and even page را تیک بزنید. (توجه کنید که این ابزارها علاوه بر پنجره‌ی Page Setup، از طریق زبانه‌ی Design که در هنگام ویرایش هدر/فوتر ظاهر می‌شود نیز در دسترس هستند.)

پس از انجام تنظیمات، در قسمت پایین پنجره، Apply to  را روی Whole document بگذارید و OK بزنید. اکنون شما در تمامی فصول کتاب، می‌توانید برای صفحات اول فصول و صفحات زوج و فرد، هدر و فوتر مجزا داشته باشید. اگر بخواهید این قابلیت تنها در بعضی فصل‌ها وجود داشته باشد، باید مکان نما درون آن فصل باشد و در قسمت Apply to، باید This section را انتخاب کنید.

هدر و فوتر مجزا برای هر فصل :

با فعال/غیرفعال کردن گزینه Link to Previous، می‌توان ارتباط هدر و فوتر فصل را با فصول قبلی وصل/قطع کرد.

اکنون ما برای صفحات زوج و فرد هدر و فوتر مجزا داریم. اما اگر بخواهیم با تغییر فصول، هدر و فوتر تغییر کنند، چه باید بکنیم؟ در نخستین فصل فایلتان، بالای یکی از صفحات، در حاشیه‌ی بالایی صفحه دبل کلیک کنید تا ویرایش هدر فعال شود. در قسمت هدر فصل اول کتاب چیزی بنویسید. حال به فصل بعدی بروید. باز روی سرصفحه دوبار کلیک کنید تا قابلیت ویرایش آن فعال شود و بخش Header and Footer Tools به روبان‌ها اضافه شود. در روبان Design و در گروه Navigation، دکمه‌ی Link to previous  را پیدا کنید. همان طور که می‌بینید، این دکمه به طور پیش‌فرض روشن است (اگر برای شما خاکستری و غیرفعال است، فایل خود را فصل‌بندی نکرده‌اید). روی آن کلیک کنید تا دکمه خاموش شود و ارتباط این فصل با فصل پیشین قطع شود. اکنون اگر شما این سرصفحه را ویرایش کنید، سرصفحه‌ی فصل قبلی تغییر نخواهد کرد. دقت کنید که صفحات زوج با هم، صفحات فرد با هم و صفحات آغازین با هم مرتبط هستند و اگر لازم شد، می‌توانید ارتباط تک تک آن‌ها را با فصول پیشین قطع کنید.



پیشنهاد میکنیم پس از ایجاد سکشن جدید، اول تنظیمات کار قطع ارتباط سرصفحه اول و زوج و فرد با سکشن قبلی را انجام دهید. بسیاری مواقع در سکشن جدید سرصفحه را ادیت کرده و خروجی را تحویل میدهند درحالیکه سرصفحه سکشن قبل هم تغییر کرده است.

شماره صفحه :

زمانی که حالت ویرایش هدر و فوتر فعال است، در روبان Design، در گروه Header & Footer، دکمه‌ی Page Number را بزنید تا باز شود. شما از این قسمت می‌توانید شماره صفحه را در موقعیت‌های از پیش تعریف‌شده‌ای قرار دهید. در صورتی که Current Position را انتخاب کنید، شماره صفحه خارج از Text Box و در همان جایی که نشانگر چشمک‌زن قرار دارد، درج خواهد شد. در کتاب‌های فارسی معمولن شماره صفحه‌ی صفحات زوج در سمت راست و صفحات فرد در سمت چپ صفحه است. با این چینش، دیدن شماره صفحه‌ها هنگام ورق زدن کتاب آسان‌تر خواهد بود. در صورتی که می‌خواهید شماره صفحه مثلن از ابتدای فصل ۱ شروع شود و نمی‌خواهید صفحات قبل از آن در شماره صفحه لحاظ شود، پس از درج شماره صفحه، در همان منوی شماره صفحه‌ها، Format Page Numbers… را انتخاب کنید در این پنجره شما می‌توانید فرمت شماره صفحه (۱،۲،۳ یا ا، ب، ج و …) همچنین نقطه‌ی شروع شماره صفحه را تعیین کنید. در صورتی که در Page Numbering، گزینه‌ی Start at را انتخاب کنید، می‌توانید شماره صفحه‌ی هر Section را از عددی دلخواه شروع کنید. با استفاده از قابلیت گفته‌شده، می‌توانید برای هر کدام از فصل‌ها، شماره صفحه را با فرمت جداگانه‌ای بزنید. مثلا می‌توان بخش‌های قبل از شروع متن اصلی کتاب، مانند فهرست و مقدمه را به عنوان فصلی جداگانه، با حروف ابجد شماره‌گذاری کرد و برای شماره گذاری متن اصلی کتاب، از اعداد استفاده نمود.



تنوع تعریف سرصفحه و پاصفحه زیاد و سلیقه‌ای است. برای مثال می‌توانید شماره صفحات را در کادر سیاه چاپ کنید. برای این کار ابتدا به همان روشی که صفحات را شماره‌گذاری می‌کنید صفحات را شماره‌گذاری کرده سپس روی عدد شماره صفحه کلیک کرده تا به‌صورت انتخاب درآید، حال در قسمت Insert فلش کوچک پایین گزینه Text Box را باز کرده و در قسمت پایین پنجره کرکره‌ای روی گزینه Draw Text Box کلیک کنید با این عمل شما می‌توانید مربع دلخواه خودتان را دور عددتان داشته باشید، حال بر روی مربع کلیک راست کرده و گزینه Format Tex Box را انتخاب کنید در پنجره باز شده قسمت Fill رنگ مورد نظرتان را مشخص و کلید Ok را بزنید، تا مربع به رنگ دلخواه شما در‌آید، در این حالت عدد به‌صورت رنگ سفید به نمایش گذاشته می‌شود چنانچه رنگ قلم یا همان عدد تغییر نکرد می‌توانید عدد را به‌وسیله رنگ‌هایی که برای Font موجود می‌باشد تغییر دهید، پس از این مراحل حال مربع را انتخاب کرده و به همان سمتی که می‌خواهید شماره شما در صفحه در آن قسمت قرار گیرد به داخل صفحه اصلی درگ نمایید. این عمل را باید یکبار هم در صفحه فرد و هم در صفحه زوج اجرا کنید.

⇨ فصل پنجم

فصل هفتم ⇦